pepet itu ber-lain²an dan perbedaan jang terpenting, jaitu dalam dialék Agam bunji pepet itu mendjadi a, djadi kata běr2as dalam bahasa Indonésia purba mendjadi bareh dalam dialék Agam; dalam dialék Tanah Datar bunji pepet mendjadi o, misalnja dalam kata boreh (= běr2as dalam bahasa Indonésia purba.
128. Bunji pepet dengan sjair. Dalam beberapa bahasa Indonésia vokal lain menggantikan bunji pepet, djika tekanan sjair djatuh di- atasnja. Dalam bahasa Tontémboa dalam hal itu e menggantikan bunji pepet. Tuhan dalam bahasa Tontémboa ialah empuŋ, kawan ialah rěŋan dan kawan ialah rěja-rěŋan, tetapi dalam sjair menurut téks Schwarz (hal. 139) terdapat kata²: ja empuy rejena-renan e (0, Tuhan, o, kawan²). Dalam bahasa Talaud è mendjadi a, tetapi bunji a itu atas tekanan sjair diganti oléh vokal lain, jaitu oléh e atau o; djadi dalam téks Steller hal. 66 kata sasabban mendjadi susabbaŋ (tampil) dan kata allo (matahari) mendjadi elo.
Tjatatan Tentang gedjala² lain jang mengenai bunji pepet, lihat keterangan dibawah nomor 5 dan nomor 148.
129. Bahasa Indonésia purba mempunjai dua matjam bunji r: r (= r 1) jang dibunjikan dengan gerak lidah dan r (= r 2) (dasar utjapan anaktekak).
130. Bunji r1 dan r2 dalam bahasa Indonésia purba itu hanja dalam beberapa bahasa Indonésia sekarang sadjalah tak berubah, misalnja dalam bahasa Běsěmah dalam kata² r1ibu (seribu), r1acon (ratjun) dan surlon (menjorong) jang sama bunjinja dengan kata² r1ibu, r1acon dan sur1u dalam bahasa Indonésia purba dan dalam bahasa Běsémah itu terdapat kata² dar2at, jar2om (djarum) dan niur2 (njiur); dalam kata² itu r2 dibunjikan sebagai r2 dalam kata² dar2at, jar2um dan niur2 dalam bahasa Indonésia purba.
131. Dalam beberapa bahasa Indonésia r1 dan r2 itu sama bunjinja; r dalam kata soron sama bunjinja dengan r1 dalam kata surluŋ dalam bahasa Indonésia purba dan r dalam kata jharum sama bunjihja dengan r2 dalam kata jar2um dalam bahasa Indonésia purba, jaitu seperti bunji kakuminal.
132. Bunji r1 dalam bahasa Indonésia purba mendjadi l dalam banjak bahasa Indonésia sekarang, misalnja dalam kata libo dalam bahasa Tagalog jang sama artinja dengan r1ibu dalam bahasa Indonésia purba, dalam bahasa² Indonésia lain rl itu mendjadi d dan dalam
53
